Alder Lake, czyli najnowsza rodzina procesorów Intel Core, wprowadziła obsługę standardu pamięci RAM - DDR5. Nie zmieniły się natomiast specyficzne konfiguracje, o których dziś piszemy, bo do dyspozycji ponownie otrzymujemy zarówno RAM Single Channel, jak i Dual Channel, a także pamięci jednostronne oraz dwustronne (Single Rank i Dual Rank). Jeśli więc przymierzasz się do zakupu najnowszej platformy, niezależnie czy pod gry czy aplikacje wielowątkowe, warto najpierw zapoznać się z różnicami w wydajności poszczególnych konfiguracji.
Pamiętajmy, że moduły pamięci DDR5 są zauważalnie droższe od DDR4, dlatego warto przeanalizować wykresy i zainwestować w taki układ, który będzie najzwyczajniej w świecie najbardziej opłacalny. Dziś skupimy się wyłącznie na DDR5, ale w przyszłości nie omieszkamy sprawdzić jak nowe kości RAM wypadają w starciu ze starszymi DDR4, bo przypomnijmy - kontroler Alder Lake potrafi obsłużyć oba rozwiązania.
Różnic między DDR4, a DDR5 jest całkiem sporo, ale warto pamiętać tylko o niektórych z nich - to uprości sprawę. Pierwsze, co rzuca się w oczy, to napięcie (1,2 V dla DDR4 i 1,1 V dla DDR5) oraz zegary, które przy DDR5 są dużo wyższe (a to dopiero początek). Oznacza to zarówno (w teorii) niższy pobór prądu oraz wyższą przepustowość. Wadą DDR5 są zdecydowanie luźniejsze timingi. CL 38 i wyżej nikogo już nie powinno dziwić, pomimo tego, że w DDR4 znaleźć możemy zdecydowanie mniejsze opóźnienia (nawet CL14 przy 3200 MHz).
DDR5 to również dedykowany układ PMIC, który przy DDR4 stosowany był bezpośrednio na płycie głównej. To oczywiście zwiększa koszt produkcji jednego modułu, ale eliminuje potencjalne problemy z dostarczaniem energii. Ostatnią już różnicą jest szyna pamięci. W DDR4 mogliśmy przy konfiguracji Single Channel znaleźć 1x 64 bit. W DDR5 natomiast jest to 2x 32 bit. Nie należy jednak tego mylić z Dual Channel, co w taki sposób potrafią raportować różnego rodzaju programy diagnostyczne.
Do testów wykorzystaliśmy platformę Alder Lake z procesorem Intel Core i5-12600K, płytą główną MSI MEG Z690 Unify, kartą graficzną GeForce RTX 3080 Ti (KFA2, 1-Click OC), dyskiem SSD Patriot Viper VPR100 512 GB, zasilaczem SilentiumPC Supremo M1 Platinum 700W oraz pamięci RAM DDR5 Corsair Dominator Platinum RGB. Rdzenie procesora przetaktowane zostały do 5.0 GHz dla Golden Cove, 4.0 GHz dla Gracemont oraz 4.2 GHz dla uncore. Oprócz tego warto wspomnieć, że nastawy pamięci wynosiły 4800 MHz z CL 32-34-34-66 2T w trybie Gear 2.
Wydajność
Podsumowanie
Tak, jak przypuszczaliśmy - i tego zdążyła nas nauczyć już historia - warto zainwestować w dwa moduły pamięci, by te pracowały z kontrolerem w trybie Dual Channel. Podwojenie przepustowości w grach wideo powoduje ewidentny wzrost wydajności - liczby klatek na sekundę, co tylko utwierdza nas w przekonaniu, że czasy stosowania jednej kości pamięci odeszły do lamusa i powinniście unikać tego rozwiązania zarówno w komputerach osobistych, jak również w laptopach.
Największa odnotowana przez nas różnica uwidoczniła się w grze Cyberpunk 2077, która znana jest z wysokich wymagań sprzętowych (również jeśli chodzi o procesor). Zastosowanie trybu Dual Channel spowodowało wzrost fps o aż 43%. Średnio (jeśli weźmiemy wyniki ze wszystkich gier) jest to już nie tak imponujące, ale nadal godne odnotowania 18%. Marginalna dysproporcja pojawiła się natomiast przy porównaniu Single Rank oraz Dual Rank. Pamięci dwustronne (32 GB), zapewniają zaledwie 0-2% przyrostu wydajności względem pamięci jednostronnych (16 GB). Przy DDR4 różnice pomiędzy takimi konfiguracjami potrafiły nierzadko wynosić nawet 10% (średnio 5%) i wielu użytkowników decydowało się zakupić większą ilość pamięci tylko dlatego, że Dual Rank przynosił zauważalne różnice w wydajności. Przy DDR5 ewidentnie to sensu nie ma - i całe szczęście, bo te kosztują dziś naprawdę sporo pieniędzy.
Zatem jeśli już faktycznie przymierzacie się do kupna platformy Alder Lake z pamięciami DDR5, kupcie po prostu tyle pamięci, ile potrzebujecie, pamiętając o tym, by modułów w zestawie było przynajmniej dwa. Tylko co z modułami po 8 GB? Tutaj niestety mogą pojawić się potencjalne problemy. Stosowanie dziś 2x 8 GB jest absolutnym standardem i nie zdziwimy się, jeśli takowa konfiguracja będzie najpopularniejszym wyborem w nadchodzących miesiącach. Należy jednak pamiętać, że najmniejsza gęstość kości DDR5 wynosi 16 Gb i są one zbudowane nie z ośmiu chipów typu x8, lecz tylko czterech x16. Taka konfiguracja jest często stosowana w laptopach z DDR4 i wiąże się ona ze sporym spadkiem wydajności, co może sugerować, że dla DDR5 będzie podobnie. Takie dla was również sprawdzimy, jak tylko nadarzy się ku temu okazja. Wcześniej jednak przyjrzymy się różnicom w wydajności między DDR4 oraz DDR5 i odpowiemy na pytania, które dotyczyć będą opłacalności. Bądźcie więc czujni, bo to już niedługo.
Zapraszamy do sprawdzenia rozszerzonej wersji testu pamięci DDR5 na wortalu ITHardware.pl, gdzie znajdziecie więcej wyników, a także bardziej zaawansowane podejście do tematu, którym rozwiejemy (mamy nadzieję) wszelkie potencjalne wątpliwości. Zapraszamy również do komentowania, nasi redaktorzy z chęcią podejmą dyskusję i pomogą w wypadku pytań.
